WAAR MEIJERIJ EN PEEL KRUISEN

Het is 1896. De uit Gemert afkomstige ‘boerenapostel’ pater Gerlacus van den Elsen zet met zijn vele talenten, veel Brabantse boeren in beweging. Hij maakt hen duidelijk dat ze de handen ineen moeten slaan om tegenwicht te bieden aan de industriële opkomst. Het zou de aanzet zijn tot een ontwikkeling waar we tot de dag van vandaag niet omheen kunnen. Het heeft wel een andere bestemming gekregen.

Van den Elsen staat aan de wieg van de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond (NCB). Van hieruit ontstaat in 1911 de Coöperatieve Handels Vereniging (CHV), een inkooporganisatie voor mengvoeders en kunstmest CHV koopt ook granen van de aangesloten boeren in. Het hoofdkantoor van de CHV vestigt zich na enkele jaren in Veghel. Aan de binnenhaven, wordt een mengvoederfabriek gebouwd. In 1915 verrijst aldaar een zeer grote graansilo, die nu de status van Rijksmonument heeft. In augustus 1918 wordt het complex van de CHV officieel in gebruik genomen. De keuze voor Veghel is ingegeven door de gunstige weg-, water- en spoorverbindingen. Veghel zal hierdoor uitgroeien tot een vooraanstaand centrum van de voedingsmiddelenindustrie in alle verscheidenheid

ZWAAIKOM

Veel Veghelaren en ook mensen vanuit de omliggende dorpen leveren in het CHV complex met veelal noeste arbeid een bijdrage aan het succes van deze onderneming. CHV, het latere CeHaVe Landbouwbelang en nog later Agrifirm verlaat het complex aan de Noordkade om de productie en overslag op andere locaties te laten plaatsvinden. Daarna wordt het stil aan de Noordkade. De voormalige zwaaikom van de binnenhaven wordt nog wel een bescheiden passantenhaven voor de pleziervaart, maar verder is het er rustig.

Levend monument

Tot dat in 2008 een plaatselijke bouwer en ontwikkelaar zich over het complex ontfermt. Zo’n 5,5 hectare en opstallen voormalig industrieel erfgoed worden zijn eigendom. Bij grondige inspectie van de gebouwen komt hij tot het inzicht dat het historische complex onmogelijk afgebroken kan worden. Hij wil het als ‘een levend monument een tweede leven gunnen’. Voor de herbestemming wordt in samenspraak met provincie, gemeente en andere belanghebbende partijen gekozen voor het ontwerp van een zogenaamd Food & Cultuurcluster, dat tevens aan moet sluiten op het Masterplan Veghel Centrum 2030 van de gemeente.

HAALBAARHEIDSONDERZOEK

Naast een gefaseerd stedenbouwkundig planontwerp wordt in januari 2012, op verzoek van de gemeenteraad, een door deskundigen uitgevoerd haalbaarheidsonderzoek gepresenteerd. Op 8 november 2012 stemt de gemeenteraad van Veghel in met de financiering van de eerste fase van het plan. Aldus wordt het mogelijk dat naar verwachting eind 2013 de eerste partijen op het terrein gehuisvest kunnen worden en dat voor een periode van tenminste 15 jaar.

Miljoenen jute zakken

Ook de Provincie Noord-Brabant draagt financieel significant bij aan de realisatie van het plan. Voor het beheer van het cultuurcluster wordt een stichting Cultuur Haven Veghel opgericht, die vanaf 1 april 2013 actief en operationeel is. Een geïmproviseerd galeriecafé vormt een kloppend hart in die nieuwe ontwikkeling. Onder verwijzing naar de vroegere bestemming van die specifieke ruimte maakt het al snel naam als De Afzakkerij. Waar ooit miljoenen jute zakken met kippenvoer gevuld zijn en nu wekelijks zo’n duizend gasten het glas heffen. Maar ook andere ruimten als De Koekbouw, Het Magazijn en De Apotheek, zalen met een verwijzing naar het verleden, blijken zeer aantrekkelijk voor verhuringen aan externe partijen voor bijeenkomsten en evenementen. Maar ook andere zalen worden door het plaatselijke verenigingsleven gebruikt als oefenruimten of voor andere activiteiten.

Cultuurfabriek

Het cultuurcluster neem haar intrek in wat later de Cultuurfabriek Noordkade zal gaan heten. Een nieuwe coöperatie van nauw samenwerkende culturele ondernemers. Phoenix Cultuur, verzorgt er veel activiteiten op het gebied van kunst- en cultuureducatie, Kunstgroep De Compagnie presenteert en exposeert professionele beeldende kunst en Theater de Blauwe Kei verzorgt er een breed scala theatervoorstellingen in meerdere zalen voor bezoeker uit de hele regio. In de geest en op de fundering van de oude mengvoederfabriek blijven ze samen ‘maken en mixen’. Doelstelling is om iedereen die daar voor open staat te verleiden en te verrassen tot het ontwikkelen van talent en het ervaren van bijzondere culturele activiteiten en evenementen.

Niet meer weg te denken

Maar ook andere partijen hebben binnen de dynamiek van CHV Noordkade hun draai gevonden. Zoals de INDUSTRY servicebioscoop, die al in het openingsjaar ruim 100.000 bezoekers ontving. Toprestaurant Silly Fox, uniek gelegen op het dak van de oude silo’s, begonnen als pop-up restaurant het P’rooflokaal van Maison van den Boer, is nu niet meer weg te denken. Museum SIEMei met als doel het behoud van industrieel erfgoed uit de Brabantse Meierij waarbij tevens de eigen werkplaats een grote rol speelt. Medio 2014 vond de opening van ‘Wittern’ plaats een bijzonder familierestaurant en tevens is Stadbrouwerij De Vleeghel op die locatie Veghels bier gaan brouwen. Vier jaar later opent koningin Máxima het splinternieuwe theater, waarmee in 2018, bij de viering van 100 jaar Noordkade, ook de tweede fase van de herontwikkeling wordt afgesloten.

Proeftuin

Het foodcluster, voornamelijk gevestigd en georganiseerd in locatie De Proeffabriek, opende de deuren in 2015 en fungeert als belangrijke andere economische drager van de totale herontwikkeling. De invulling ervan is duidelijk afgebakend. Het foodcluster is een coöperatieve samenwerking van foodspeciaalzaken en een supermarkt 2.0. Een proeftuin gecombineerd met de verkoop van dagelijkse artikelen (detailhandel) en een leeromgeving waar medewerkers in de (food)detailhandel opgeleid worden om de consument van morgen te bedienen.

Kansen & Mogelijkheden

Van het foodcluster neemt Jumbo Supermarkten zo’n 3.500 m2 voor haar rekening. Dat de Proeffabriek geen vastomlijnd concept is, moge zo zijn, maar innovatie en vooruitgang varen wel bij het loslaten van wat vast staat en bekend is. Zo is het Noordkade terrein immers ook ontstaan. Inmiddels weten vele duizenden bezoekers de Noordkade maandelijks te vinden. De ontwikkeling staat bovendien niet stil, de Noordkade biedt nog heel veel kansen en mogelijkheden voor de toekomst, misschien wel voor de komende 100 jaar.